Όταν ο Ερωτόκριτος περπάτησε στα σοκάκια μιας αναγεννησιακής πολιτείας
To 27o Aναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου μπορεί να τελείωσε. Μα η αίσθηση που άφησε πίσω του στους ανθρώπους της πόλης, τους επισκέπτες της μα ακόμα και σε όσους το παρακολούθησαν από απόσταση, ήταν μοναδική και απ’ ότι φαίνεται θα έχει διάρκεια όπως όλα όσα γίνονται για την ουσία και στοχεύουν στην αναγέννηση το πνεύματος.
Η έναρξη βασισμένη σε μια ιδέα του γνωστού Ρεθεμνιώτη μουσικοσυνθέτη Γιώργου Κουμεντάκη ξάφνιασε. Όχι δεν ήταν ο δόγης που βγήκε περίπατο στους δρόμους της πόλης όπως άλλες χρονιές ούτε οι αρλεκίνοι. Η ιδέα ήταν απλή και πρωτότυπη. Ο Ερωτόκριτος του Βιντζέντζου Κορνάρου- και οι 10.012 στίχοι- θα διαβάζονταν μέσα σε μία και μόνο μέρα κατά τη διάρκεια μιας ευρηματικής σκυταλοδρομίας χωρίς προηγούμενο.
Ήταν λοιπόν ο «Ερωτόκριτος» που διάβηκε τη Μεγάλη Πόρτα, πέρασε από το δροσερό Πηγάδι –σημεία εμβληματικά της παλιάς πόλης του Ρεθύμνου - περπάτησε στα ρομαντικά σοκάκια με τα καφασωτά παράθυρα, σεργιάνησε έξω από το Ωδείο, πέρασε από τη Λότζια – την ενετική Λέσχη των ευγενών- αλλά και μέσα από τα καφέ της καινούριας πόλης, και τη λαϊκή υπαίθρια αγορά της, με το ατελείωτο πήγαινε-έλα, πριν βγει στην παραλία να αναπνεύσει θάλασσα εκεί κοντά στο παλιό τελωνείο και πάλι πίσω ..
Πότε χαρούμενος και πότε μελαγχολικός, πότε με αμάχη και πότε με αγάπη, περνώντας από στόμα σε στόμα ένωσε ανθρώπους όλων των ηλικιών που είχαν προαποφασίσει να συμμετάσχουν μ’ ένα τρόπο που το έργο να γίνει εντελώς δικό τους. Με το δικό του τρόπο ο κάθε ένας. Αυτόν που ο ίδιος θα έκρινε κατάλληλο .
Ο Ερωτόκριτος εξ’άλλου βρίσκεται στην απαρχή της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ακριβό παιδί της όσμωσης των ενετικών αναγεννησιακών επιρροών με το αυθεντικό κρητικό ιδίωμα ενός λαού που οι κατακτητές μάταια προσπαθούσαν να τιθασεύσουν. Έργο της κρητικής αναγέννησης της μοναδικής αναγέννησης που σημειώθηκε στον ελλαδικό χώρο. Μιας χώρας που δεν είχε την τύχη να γευτεί τους καρπούς της Αναγέννησης με τον ίδιο τρόπο που έγινε στη Δύση.
Μουσικά σύνολα, θεατρικές ομάδες, χορευτικοί σύλλογοι, ωδεία, χορωδίες σχολείων, φορείς αλλά και μεμονωμένα άτομα ήταν όλοι εκεί για να εκφράσουν ο κάθε ένας με τον τρόπο που το αισθάνονταν αυτό που ζήσανε ο Ρωτόκριτος με την Αρετούσα του. Το κάλεσμα είχε γίνει μήνες πριν με τη διοργάνωση καλά σχεδιασμένης ειδικής ημερίδας ήδη από τις 13 Μαίου που απευθύνθηκε μεταξύ των άλλων και σε σχολεία και που έδινε μια πρόγευση του τι θα επακολουθούσε. Ωστόσο η συμμετοχή ξεπέρασε κάθε προσδοκία.
Και ναι, η συναισθηματική ροή της πόλης άλλαξε – έτσι ακριβώς όπως το είχε φανταστεί και επιδιώξει ο εμπνευστής του εγχειρήματος . Το Ρέθυμνο, πόλη μικρή μα πολύ ζωντανή, που σε ξαφνιάζει με την εξωστρέφεια και τη φιλόξενη διάθεση των ανθρώπων του, τα τελευταία χρόνια έχει υιοθετήσει μια άλλη προσέγγιση στις πολιτιστικές του δράσεις. Αυτήν που προσπαθεί να αναδείξει το παλιό πολύτιμο βαρύ οπλοστάσιο της παράδοσης και της ιστορίας του όντας την ίδια στιγμή ανοικτό σε πολιτιστικές καινοτομίες κάθε λογής. Μια πόλη εργαστήρι πολιτισμού.
Το μενού του Φεστιβάλ τις επόμενες μέρες περιελάμβανε πολλά και διαφορετικά «εδέσματα» όλα «σερβιρισμένα» μέσα σε αυθεντικό αναγεννησιακό σκηνικό , το ενετικό κάστρο της πόλης, τη Φορτέτζα, το τζαμί Νερατζέ , τους δρόμους και τις πλατείες μιας πόλης- μνημείο που ακόμα και στα μέσα του Σεπτέμβρη έσφυζε από ζωή.
Η εκκίνηση έγινε με τη συναυλία του συνόλου παλαιάς μουσικής LATINITAS NOSTRA στις 11/9 με τίτλο «Αφού σε λίγο θα πλαγιάζω μες στο χώμα, από τους αμανέδες στα Αναγνώσματα του σκότους». Μια μουσική εμπειρία ανεπανάληπτη υπό τη διεύθυνση του τσεμπαλίστα Μάρκελου Χρυσικόπουλου.
Εκεί που σμίγουν Ανατολή και Δύση! Η φωνή και η σιωπή! Τα Αναγνώσματα του Σκότους (γαλλ. Leçons de Ténèbres) βασίζονται στους Θρήνους του Προφήτη Ιερεμία και στην Παλαιά Διαθήκη. Ο τόπος δε θα μπορούσε να είναι πιο κατάλληλος. Ένα νησί σταυροδρόμι πολιτισμών, μια πόλη που δεν ξέρει παρά να υποδέχεται . Η ζωντανή εν Ρεθύμνω κοινότητα απογόνων των Μικρασιατών που πλημμύρισαν την πόλη μετά το 1922 δε θα μπορούσε να είναι παρά ο καλύτερος αποδέκτης, αλλά όχι ο μόνος, μιας συναυλίας σπονδυλωτής που ταλαντεύονταν ανάμεσα στους σμυρνέικους αμανέδες και το μπαρόκ. Μίξη ήχων ευρηματική που οι ερμηνεύτριες Αυγερινή Γάτση και Θεοδώρα Μπάκα απέδωσαν με άψογη φωνητική σύμπνοια όπως επίσης και η Ρομίνα Μπάσσο που την επόμενη μέρα στο ωδείο της πόλης απέδωσε Lamento - Iταλικούς θρήνους του 17ου αιώνα.
Στην συναυλία της πρώτης μέρας ακούστηκε επίσης σε πρώτη εκτέλεση το έργο "Οι Αντηχήσεις Ι : κρήνη Rimondi" του Γιώργου Κυριακάκη, ανάθεση από το 27ο Αναγεννησιακό Φεστιβάλ. «Ήταν η ηχητική περιγραφή μιας φανταστικής συνάντησης του “δικού μας” Στέλιου Φουσταλιέρη με το βενετσιάνο συνθέτη Antonio Vivaldi» λέει ο συνθέτης. «Μια εκτός χρόνου συνάντηση, στο στενό πίσω από τα βρυσάκια». Βρυσάκια για τους ντόπιους είναι η περίφημη Κρήνη Rimondi στην καρδιά της Παλιάς Πόλης. Ο Ρεθύμνιος συνθέτης που ζει και δημιουργεί μακριά από τη γενέθλια πόλη και δέχτηκε την ανάθεση έργου από το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ απ' ότι φαίνεται σήκωσε επάξια το βάρος αυτού του δύσκολου και απαιτητικού για ένα θεσμό όπως το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ έργου.
Εξ’ ίσου εντυπωσίασε το Ερωτόκριτος In Blues του Δημήτρη Μαραμή, η σύγχρονη εκδοχή του Ερωτόκριτου σε μορφή μιούζικαλ. Είναι αλήθεια πως η πρόσληψη του έπους από τις νεώτερες γενιές απαιτεί και τέτοιες «ιερόσυλες» - κατ’ άλλους- προσεγγίσεις. Εξ’ άλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η προσέλκυση της νεολαίας και η δημιουργία καινούριων ακουσμάτων στις γενιές που καλώς ή κακώς δεν έχουν έρθει ποτέ σε επαφή μαζί τους βρίσκεται στην καρδιά της διοργάνωσης. Η παρουσία των προικισμένων νέων σε ηλικία συνεργατών του Μαραμή , της Ιωάννας Φόρτη, του Θοδωρή Βουτσικάκη, και της Αλίκης Ζωγράφου ήταν μια από τις κορυφαίες στιγμές στο πρόγραμμα του 27ου Αναγεννησιακού Φεστιβάλ.
Κατά τ’ άλλα οι εκδηλώσεις ξεδιπλώθηκαν μέσασε ένα δεκαήμερο που έβριθε από ποικιλία και που είχε σαν στόχο την πολυσυλλεκτικότητα των ακροατηρίων. Χαρούλης την πρώτη μέρα σε μια συναυλία μαμούθ από άποψης προσέλευσης μα και Χαίνηδες με την ομάδα χορού «Κι όμΩς κινείται», θεατρικές παραστάσεις από ντόπιες θεατρικές ομάδες, θέατρο δρόμου, εύθυμα τραγούδια της Αναγέννησης, σύμπραξη σχολείων με μουσικά σύνολα, «Πανώρια» , « Δον Ζουάν» αλλά και «Κατά Φαντασίαν Ασθενής» συμπλήρωσαν την εικόνα μιας διοργάνωσης αρκετά φιλόδοξης που υποστηρίχτηκε σθεναρά και από το ντόπιο καλλιτεχνικό δυναμικό .
Θα ήταν παράλειψη να μη μιλήσουμε και για τις παράλληλες με το Φεστιβάλ εκδηλώσεις όπως αυτήν της έκθεσης βυζαντινής αγιογραφίας οργανωμένη από την Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, παράδοση τα τελευταία χρόνια ,αλλά και τις εκδηλώσεις για παιδιά με παραστάσεις κουκλοθέατρου, αφήγηση παραμυθιών, προβολή video art, όλα με θέμα την αναγέννηση που προσδοκούμε .
Στα συν και η διοργάνωση διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου για τον 16ο αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Κρήτη ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα στους ειδικούς και εκλαΐκευσης θεμάτων που άπτονται της Κρήτης και της ιστορίας της την επίμαχη περίοδο.
Ήταν μια βεντάλια εκδηλώσεων με κέντρο αναφοράς τη φύση και τον άνθρωπο που αναπτύχθηκαν σε ένα πολύ προσεκτικά δομημένο πρόγραμμα που περιείχε σχεδόν τα πάντα. Μα πιο πολύ ήταν μια προσπάθεια να συνενώσει δυνάμεις σε μιας σπάνιας αισθητικής και περιεχομένου καλλιτεχνική διοργάνωση .
Το Ρέθυμνο φαίνεται να κέρδισε το στοίχημα. Το 27ο στη σειρά Αναγεννησιακό του Φεστιβάλ είναι πια παρελθόν. Το ανθρωπογενές και το μνημειακό περιβάλλον της πόλης φαίνεται να συνεργάστηκαν άψογα. Μα πιο πολύ και από τους επισκέπτες της, φαίνεται να κέρδισε η πόλη. Αυτή η ίδια πόλη που 27 χρόνια πριν αποφάσισε να το θεμελιώσει.
Σε πείσμα των καιρών το Αναγεννησιακό φεστιβάλ Ρεθύμνου είναι εδώ για να μείνει.
Για το 27ο Αναγεννησιακό Φεστιβάλ Ρεθύμνου 2015 έγραψαν το παρακάτω αθηναϊκά μέσα:
Από τη LiFO ο κ. Χρήστος Παρίδης
http://m.lifo.gr/team/music/60371
Από ΤΟ ΒΗΜΑ η κ. Ίσμα Τουλάτου
http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=737485
Από την Εφημερίδα των Συντακτών ο κ. Γιάννης Σβώλος
http://www.efsyn.gr/arthro/psahnontas-ton-erotokrito-stis-gonies-toy-rethymnoy
Από ΤΑ ΝΕΑ η κ. Διονυσία Μαρίνου
http://www.tanea.gr/news/culture/article/5275413/erwtokritos-sthn-agora/
Από την POPAGANDA ο κ. Δημήτρης Πολιτάκης
http://popaganda.gr/o-erotokritos-ine-vathia-charagmenos-sto-kritiko-dna/
Από την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ο κ. Νίκος Δοντάς
http://www.kathimerini.gr/831099/article/politismos/moysikh/o-erwtokritos-plhmmyrise-to-re8ymno
Από το ATHINORAMA ο κ.Ευτύχιος Χωριατάκης
http://www.athinorama.gr/music/article/anagennisiako_festibal_rethumnou_politistiki_prosfora_ousias-2509329.html
Από τη REAL
http://www.real.gr/DefaultArthro.aspx?page=arthro&id=445645&catID=7
Από την ΑΥΓΗ, ο κ. Κακουριώτης Σπύρος
http://www.avgi.gr/article/5827112/giorgos-koumentakis-anazitoume-tin-ennoia-tis-anagennisis-simera
Από το themachine.gr και την κ. Μαρία Τζιράκη
http://www.themachine.gr/27o-anagennisiako-festival-rethimnou-kalokeri-2015-tis-mariannas-tziraki/
Η Οργανωτική Επιτροπή του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ